Zapisz na liście zakupowej
Stwórz nową listę zakupową

Dzieje amerykańskiego srebrnego dolara

2023-11-27
Dzieje amerykańskiego srebrnego dolara
Recesja

D zieje srebra w systemie monetarnym Stanów Zjednoczonych są burzliwe i interesujące zarówno z historycznego jak i numizmatycznego punktu widzenia. Warto je zarysować i przedstawić naszym czytelnikom. Tym bardziej, że mieliśmy ostatnio w Metal Market przyjemność dodać do gamy naszych produktów Dolary Pokoju, prosto od Królewskiej Mennicy Kanadyjskiej. Walory inspirowane klasycznym, historycznym designem amerykańskim.


Krótki zarys XVIII i XIX w. historii srebrnego amerykańskiego dolara

Ostatnim krajem, w którym srebro utrzymało pozycję w systemie monetarnym były Stany Zjednoczone. Choć nie było w tym procesie ciągłości. Począwszy od Deklaracji Niepodległości w 1776 r. w Stanach obowiązywał system bimetaliczny. The Mint Act z 1792 r. potwierdzał, iż środkiem płatniczym w młodej republice pozostawały złoto i srebro. Oczywiście w użyciu były również reprezentatywne i niosące przyrzeczenie wymiany banknoty, jednak to dwa metale szlachetne stanowiły podstawę systemu. Wahania cen rynkowych kruszców oznaczały jednak, że jeden z metali szlachetnych byłby prawdopodobnie przewartościowany w stosunku do drugiego, co prowadziło do jego gromadzenia i przetapiania celem uzyskania droższego niż wartość nominalna monety srebra. Dekady po 1792 r. udowodniły, że taki los spotykał zwykle srebrne monety. Dlatego też w 1806 r. prezydent Thomas Jefferson nakazał zastopowania produkcji menniczej srebrnego dolara, jako iż w znacznych ilościach wypływały one z USA do innych krajów, gdzie ulegały przetapianiu.

Jako iż Stany Zjednoczone były na tym etapie nadal w trakcie rozwoju swojej państwowości, to też zarówno wówczas jak i w pierwszej połowie XIX w. powszechnie używano srebrnego hiszpańskiego dolara, jako waluty. Tak się składa, że zarówno za czasów trzynastu kolonii, wczesnej niepodległości i właściwie aż do lat 40-tych XIX w., Stany Zjednoczone cierpiały na braki kruszcowe. Ratowano się m.in. handlem wymiennym oraz nielegalnym przemytem hiszpańskich srebrnych dolarów z Karaibów, które pozostawały legalnym środkiem płatniczym w USA aż do 1857 r. A ponieważ oryginalne, amerykańskie wybijane dolary opuszczały kraj w ramach wymiany handlowej trafiając w ten sposób do Chin czy na Karaiby, to też najwcześniejsze amerykańskie emisje jak Dolar Draped Bust czy Flowing Hair Dollar były małe liczbowo i szybko znikały z obiegu.

Przez najbliższe ćwierć wieku srebro używane na rynku wewnętrznym było bite w postaci pół-dolarówek. Sytuacja zmieniła się, w 1831, kiedy to zniesiono restrykcje produkcyjne srebrnych dolarówek. Dopiero w 1836 r. zdecydowano się wypuścić próbną partię Gobrecht Dollar, nazwanego tak od imienia ówczesnego głównego grawera Amerykańskiej Mennicy. Produkcja trwała aż po 1839 r. a sama moneta została zapamiętana, jako średnia 26,8 g o zawartości srebra na poziomie 90% i miedzi 10%. Z pewnymi zmianami względem pierwowzoru, w wyniku których osiągnięto powyższe parametry, srebrny dolar został przyjęty do cyrkulacji a dodatkowo utrzymywał balans pomiędzy wartością nominalną a intrystyczną (cena srebra użytego odpowiadała wartości nominalnej). Dzięki temu nie tracił względem srebrnego hiszpańskiego dolara amerykańskiego, który stanowił najpopularniejszą walutę kontynentu.


gospodarka

Gobrecht Dollar. Źródło: www.wikipedia.pl

W latach 40-stych XIX w. USA głośno zaczęły wybrzmiewać słowa wypowiadane z błyskiem w oczach, często z zapartym tchem i w różnych kombinacjach. Były to: złoto, Kalifornia i gorączka. A że tam gdzie złoto, tam też najczęściej srebro, wkrótce podaż obu metali uległa pewnej poprawie. Rozregulowało to jednak relację cenową obu metali, powodując wzrosty cen srebra. Srebrne monety szybko zaczęły znikać z rynku krajowego, będąc przetapiane, zachowywane oraz eksportowane. Klasyczny przykład prawa Kopernika-Greshama mówiącego, że gorszy pieniądz pozostaje w obiegu a lepszy przechowuje się poza rynkiem. W tym też okresie, po sukcesie Gobrecht Dollar, Mennica Amerykańska wprowadziła na rynek jednodolarową Siedzącą (czy może bardziej precyzyjnie - Usadowioną?) Wolność (Seated Liberty), której produkcja trwała w okresie 1840-1873 r. Oczywiście i tutaj nastąpiła konieczność dokonania pewnych zmian, aby zapobiec masowemu przetopowi z powodu zbyt wysokiej zawartości kruszcu. Zachowano proporcję 90% srebra i 10% miedzi obniżając przy tym wagę do 26,73 g. Kluczowym było zachowanie ceny srebra na poziomie 1,29 dolara tak, aby zawartość srebra w jednodolarówce była wyceniana dokładnie na jednego dolara. Nowy model używany był na rynku wewnętrznym jak i w handlu zagranicznym.

zachowanie ceny srebra na poziomie 1,29 dolara tak, aby zawartość srebra w jednodolarówce była wyceniana dokładnie na jednego dolara. Nowy model używany był na rynku wewnętrznym jak i w handlu zagranicznym.


USA

Seated Liberty. Źródło: https://www.pcgs.com/news/1859-s-liberty-seated-dollar

A potem wybuchła Wojna Secesyjna (1861-1865). I jak to w trakcie wojen bywa, pieniądz wartościowy zostaje zachowany na lepsze czasy a w obrocie pozostaje gorszy, którego bazę monetarną można zwiększyć w zależności od potrzeby. W wyniku działań rządu "Północy" podczas Wojny Secesyjnej, w obiegu pojawiły się banknoty niezabezpieczone kruszcem, czyli znany wszystkim „greenback”. Dotychczasowa obietnica “płatności w metalu na żądanie” została usunięta i zastąpiona informacją o “prawnym środku płatniczym”. Zatem banknot nie był w czasie trwania konfliktu wymienialny na kruszec a jego wartością było przyrzeczenie, wiara w niezachwianą Unię i wiarygodność rządu USA. Pomimo częściowego wycofana ich z obiegu w II połowie XIX w., greenbacki pozostawały legalnym środkiem płatniczym używanym w tym samym czasie, co wymienne na srebro certyfikaty.

Niedobór monet kruszcowych utrzymywał się po zakończeniu wojny secesyjnej, głównie z powodu dużego długu wojennego zaciągniętego przez rząd federalny. W rezultacie srebrne monety zaczęły być sprzedawane ze znaczną premią w stosunku do wszechobecnych zielonych i papierowych dolarów. W takich okolicznościach rząd amerykański niechętnie patrzył na możliwość dokonania nowej emisji srebra, niemniej jednak mennica nadal biła srebrne dolary, celem przechowania w skarbcach do czasu aż okoliczności rynkowe ulegną poprawie i monety będą mogły wejść powrotnie na rynek.

Dopiero w 1878 r. sytuacja finansowa i gospodarcza kraju poprawiła się na tyle, że “greenbacki” można było znów wymieniać na ich pełną wartość w kruszcu.

Wojna idei – tak dla srebra i nie dla srebra – przełom XIX i XX w.

Począwszy od 1859 r. na terytorium Newady i szeroko rozumianego zachodu zaczęto znajdywać duże ilości srebra. Dało to asumpt do nazywania Newady „Srebrnym Stanem”, co ma miejsce również w dzisiejszych czasach. W 1869 roku dyrektor Amerykańskiej Mennicy Henry Linderman opowiedział się za zakończeniem przyjmowania srebra do wybijania dolarów. Podówczas srebrne dolary nie były wybijane w dużych ilościach, jednak zwiększone wydobycie na zachodzie mogło spowodować, iż ów stan rzeczy ulegnie zmianie. I rzeczywiście tak się stało, bo wybudowanie szlaku kolejowego wschód-zachód ułatwił logistykę sprzętów, personelu i towarów, przez co ówczesna krajowa produkcja srebra podwoiła się do 22 mln uncji rocznie. Linderman spodziewał się, iż producenci srebra zwrócą się do Mennicy i rządu federalnego celem sprzedaży urobku. A bogacących się posiadaczy kopalni Newady, stać było przy tym na wpływowy lobbyzm. Linderman obawiał się, że monetyzacja taniego srebra spowoduje inflację waluty i wyprze złoto z handlu.

Skupmy się zatem bardziej szczegółowo na Stanach Zjednoczonych. Udział amerykańskiego PKB w światowym PKB w 2022 r. wyniósł 25,2%.


PKB

Złoty Standard w pigułce ze sztywnymi kursami walutowymi oraz datą przystąpienia. Źródło: kompilacja własna.

W ten oto sposób dokonał się interesujący splot przyczynowo skutkowy. W 1873 r. USA przegłosowało Coinage Act, za którego zarys odpowiadał m.in. Lindeman. Sprawiło to, że kraj dołączył do ścisłego trzonu międzynarodowego systemu monetarnego, zwanego złotym standardem. Związane było to z wyparciem srebra z systemu rozliczeń międzynarodowych pomiędzy członkami. USA zakończyło w ten sposób produkcję srebrnych jednodolarówek na rynek rodzimy, wprowadzając w zamian tzw. Trade Dollar – srebrnego dolara handlowego – używanego powszechnie do handlu z Azją a w szczególności z Chinami – krajami tradycyjnie „srebrnymi” i ówcześnie pod pływem europejskich mocarstw kolonialnych. I chociaż zwolennicy srebra nazwali powstałą ustawę "zbrodnią 1873 roku" i twierdzili, że ustawa została przyjęta przez oszustwo, to była ona omawiana podczas pięciu różnych sesji Kongresu, czytana w całości zarówno przez Izbę Reprezentantów, jak i Senat oraz wielokrotnie drukowana w całości. Podpisanie nowego aktu prawnego zaowocowało spadkami cenowymi białego metalu.

Natychmiast pojawiły się naciski silnego lobby producenckiego ze "Srebrnego Stanu". Górnicy protestowali przeciwko "zbrodni 73 roku" i walczyli o włączenie srebra na powrót do systemu. Podobnie jak poruszona cześć społeczeństwa, niezadowolona z aktualnego stanu rzeczy. W rezultacie nacisków, zgodnie z literą uchwalonego w 1878 r. Bland-Allison Act, rząd USA na powrót zaczął skupować rodzimy urobek (zobowiązany był prawnie wydać przynajmniej 2 mln USD na miesiąc) i bić z niego monety srebrne, współegzystujące w systemie monetarnym wraz ze złotem. Były to Morgan Dollars, o których napiszemy za kilka akapitów. Wspomniany akt prawny obiecywał przy tym wymianę na żądanie papierowego certyfikatu dolarowego banknotowego na srebro. W rezultacie USA wycofało się ze złotego standardu.

W tym też roku rząd wprowadził do obiegu pierwsze wydane oficjalnie srebrne certyfikaty - banknoty zobowiązujące do wymiany na srebro na żądanie. Początkowo tylko, jako 10 i 1000 dolarów, od 1886 roku zezwolił natomiast na wprowadzenie 1, 2 i 5 dolarówek. Bland-Allison Act uznawała je za "należność z tytułu ceł, podatków i wszelkich opłat publicznych", a także pozwalała na włączenie do rezerw bankowych. Nie zostały one jednak wyraźnie uznane za prawny środek płatniczy. Dopiero w ustawie National Banking Act z 1882 r. Kongres wyjaśnił status srebrnych certyfikatów, jako prawnego środka płatniczego, wyraźnie zezwalając na włączenie ich do legalnych rezerw banków krajowych.

W 1890 r. uchwalono Sherman Silver Purchase Act zobowiązujący rząd federalny do skupu 4,5 mln uncji srebra na miesiąc, co było równoznaczne ze skupem całej rodzimej podówczas produkcji. Jednakże przepis uchylono w 3 lata później. Przyczyną była rozpętana wojna o bimetalizm toczona przez amerykańskich polityków. Podział przebiegał głównie na linii sympatii politycznych - ówcześni Demokraci byli zwolennikami systemu bimetalicznego. Określano ich często mianem populistów i socjalistów, jako iż w przykładach za systemem bimetalicznym podawali argument, iż większa baza monetarna pozwoliłaby łatwiej spłacić drobnym farmerom kredyty za zakupioną ziemię i sprzęt, kosztem zysku banków i wielkich posiadaczy ziemskich. Zwolennicy bimetalizmu twierdzili, że złoty dolar zaniżył ceny produktów agrokulturowych wyrażonych w dolarach, co wpływało na brak ich zdolności nabywczej na rynku lokalnym. A systemowi finansowemu opartemu tylko o złoto odpowiadali:

"Nie będziesz krzyżował ludzi na krzyżu ze złota"

Z kolei Republikanie optowali za złotym standardem wiążąc silny pieniądz z podstawą międzynarodowego systemu finansowo-handlowego. Twierdzili, że silny dolar to reprezentatywność i marka na rynkach.

Każda ze stron określała swoich przeciwników najobelżywszymi ze zniewag, każdy był przekonany o swojej racji, prasy drukarskie grzały się do czerwoności, debata publiczna zamieniła się w przekrzykiwanie a czasem i nieoczekiwanie wytworzoną głuchotę na argumenty drugiej strony. A przykład z góry szedł w dół po drabinie socjalnej.

Owemu sporowi politycznemu zawdzięczamy m.in. termin "goldbug" stworzony z końcem XIX w. Nazywano tak zwolenników późniejszego republikańskiego prezydenta USA Williama McKinleya. Celem zaprezentowania, po której stronie stoją, nosili oni złote wpinki, albo elementy stroju uszyte z materiału koloru złotego. Było to demonstracją w obronie złotego standardu i sprzeciwem wobec „srebrnej groźbie”, jak zradykalizowani przeciwnicy bimetalizmu nazywali podówczas pomysł użycia srebra w systemie. Ostatecznie zwolennicy rzeczonego Williama McKineya zwyciężyli, a ich prezydent przeforsował w 1900 r. Gold Standard Act włączający USA na powrót do systemu pełnego złotego standardu.


giełda

Plakat wyborczy Williama McKinleya, prezydenta USA z lat 1897-1901 r. Jego kadencję przedwcześnie zakończył zamach. Jednym z punktów jego programu był sprzeciw wobec propozycji włączenia srebra w amerykański system złotego standardu. Źródło: https://en.wikipedia.org/wiki/Gold_standard#/media/File:McKinley_Prosperity.jpg

Gold Standard Act wyparł prawnie srebro z ram definicji „legalnego środka płatniczego”. Jednak wybijanie srebrnych monet trwało, jako iż USA posiadało rezerwy skupowane od producentów w ramach Bland-Allison Act a później Sherman Silver Purchase Act. Z tych zapasów wybijano Morgan Dollar – 26,73 g o zawartości srebra 90% i 10% miedzi. W 1904 roku wybito ostatnią partię zakupionego wcześniej srebra. Gdy to zrobiono, produkcja na rynek wewnętrzny została wstrzymana.


Henry Hub

Morgan Dollar. Źródło: https://www.pcgs.com/coinfacts/coin/1879-1/7084

Podczas I wojny światowej niemiecki rząd miał nadzieję zdestabilizować brytyjskie rządy nad Indiami, rozpowszechniając pogłoski, że Brytyjczycy nie są w stanie wymienić na srebro całej wydrukowanej przez siebie papierowej waluty. Plotki te i gromadzenie srebra spowodowały wzrost jego ceny, co mogło zaszkodzić brytyjskim wysiłkom wojennym. Brytyjczycy zwrócili się zatem do USA, z prośbą o możliwość zakupu srebra w celu zwiększenia podaży i obniżenia ceny. W odpowiedzi Kongres przyjął Pittman Act 1918 roku. Ustawa ta dała Stanom Zjednoczonym prawo do sprzedaży rządowi brytyjskiemu do 350 mln srebrnych dolarów. Ostatecznie tylko 270 mln monet zostało przetopionych, ale stanowiło to 47% wszystkich Morganów wybitych do tego momentu. Zgodnie z warunkami ustawy Skarb Państwa był zobowiązany do wybicia nowych srebrnych dolarów, aby zastąpić brakujące monety a następnie do wybicia ich ze srebra zakupionego od amerykańskich firm wydobywczych. Stąd też w 1921 r. na chwilę powrócono do wybijania Morgan Dollars.

Srebrne dzieje nam współczesne – XX w.

Jako iż wkroczyliśmy w XX w., pragniemy szanownym czytelnikom przypomnieć – artykuł nie ma na celu omówienia w pełni dziejów amerykańskiego czy światowego systemu płatniczego opartego o metale szlachetne. Skupiamy się w niniejszej analizie konkretnie na dziejach srebrnego dolara. Dlatego też dywagacje na temat powstania Rezerwy Federalnej, przyczyn Wielkiego Kryzysu, dziejów Wielkiej Depresji, Drugiej Wojny Światowej, Systemu Bretton Woods, czy też Nixonowskiego Szoku będą tu przytaczane tylko w formie narracji historycznej oraz konkretnie w odniesieniu do srebra.

W okresie przedwojennym i międzywojennym na rynku amerykańskim banknoty wyparły srebrnego dolara w formie monety. Co do typów funkcjonowały równolegle:

  • Banknoty emitowane przez rząd (greenbacks),
  • Banknoty rządowe obiecujące wymianę na srebro używane tylko na rynku wewnętrznym,
  • Do 1930 r. banknoty i srebrne certyfikaty przeróżnych banków krajowych,
  • A z czasem także banknoty emitowane przez utworzoną w 1913 r. Rezerwę Federalną.

Jak widać, był to rynek bogaty w numizmaty. Co do „srebrnych banknotów”, to funkcjonowały początkowo, jako nominały 1-10 USD, z czasem jednak w obiegu pozostawiono tylko jedno-dolarowe. Potwierdzono to w reformie z 1928 r., zmniejszającej przede wszystkim rozmiar fizyczny banknotów do tego znanego nam dziś. Jednocześnie wprowadzono reformę monetarną i zgodnie z jej wytycznymi dokonano emisji. Kraj znajdował się w przededniu Wielkiego Kryzysu, Rezerwa Federalna dopiero miała uzyskać sporą część swoich prerogatyw, funkcjonowała wymienialność na kruszce a na dodatek funkcjonowały emisje banków lokalnych, które pomogły de facto w monetyzacji kraju.

I tak oto Amerykanin w 1928 r. mógł spotkać się z typami jak poniżej (polecamy zapoznać się z opisami):


Henry Hub

Drukowany przez Fed 5-dolarowy Abraham Lincoln obiecujący wymianę na złoto na żądanie. Zielona pieczęć oznaczała pieczęć skarbową aka US Treasury. Źródło: https://www.wikiwand.com/en/Federal_Reserve_Note

Henry Hub

Amerykański srebrny certyfikat z 1928 r. Wygląd zmieniał się przez lata, ale aż do serii drukowanej w 1957 r. włącznie, niósł obietnicę wymiany na srebro. Design ściśle podążał za wersją z 1923 r. Źródło: https://www.wikiwand.com/en/United_States_one-dollar_bill

Henry Hub

Amerykański "greenback" z 1928 r., produkowany w krótkiej serii, jako że rynek był 1-dolarówkami już nasycony. Częściej spotykane były 2 i 5 dolarówki. 1 dolarówki z czerwoną pieczęcią wypuszczone zostały na rynek w 1933 r., ale tylko w małej partii. Do 1948 r. pozostawały w skarbcach. Wtedy to wyemitowano je w Puerto Rico. Źródło: https://www.wikiwand.com/en/United_States_Note

Henry Hub

Banknot 10-dolarowy z 1929 r. od jednego z narodowych banków komercyjnych. W tym przypadku National Bank of Bluefield z Zachodniej Wirginii w miarę dokładnie odzwierciedlał wzornictwo oficjalnych banknotów emitowanych. Źródło: https://www.wikiwand.com/en/National_Bank_Note

Henry Hub

I na koniec konkretnie już złoty certyfikat 10-dolarowy z serii 1928. Ostatnia emisja tego typu przed konfiskacją złota i Wielką Depresją. Źródło: https://www.wikiwand.com/en/Series_of_1928_(United_States_Currency)

Mamy zatem zaprezentowane główne typy banknotów niosących obietnicę wymiany na kruszec taki lub inny. Warto przy tej okazji wspomnieć, iż już w 1930 r., za Wielkiej Depresji, waluta amerykańska została skonsolidowana w ramionach Rezerwy Federalnej. Banknoty Stanów Zjednoczonych i certyfikaty srebra a także banknoty emitowane prywatnie zostały wyeliminowane. Przyjęcie Ustawy o Rezerwie Złota stworzyło zysk księgowy dla Skarbu Państwa, którego część została wykorzystana do wykupu wszystkich obligacji, w zamian, za które banki prywatne mogły emitować banknoty.

Tymczasem w ramach Pitman Act z 1918 r. Mennica USA została zobowiązana do wybicia milionów srebrnych dolarów i począwszy od 1921 r., wznowiła produkcję srebrnego bulionu, wykorzystując przy tym początkowo stary projekt dolara Morgana. Pojawiły się jednak sugestie, aby wyemitować monetę upamiętniającą pokój nastały po I wojnie światowej – wojnie, która miała położyć kres wszystkim wojnom – jak pragnął ogół współczesnych. I chociaż nie udało się skłonić Kongresu do przyjęcia ustawy wymagającej przeprojektowania wzoru, podjęto działania służące przygotowaniu emisji. Dolar Pokoju (Peace Dollar) został zatwierdzony przez Sekretarza Skarbu Andrew Mellona w 1921 r.


Henry Hub

Peace Dollar. Źródło: https://www.etsy.com/uk/

Peace Dollar cyrkulował w obiegu głównie w zachodnich stanach USA, gdzie monety były bardziej preferowane niż pieniądze papierowe. Nie ukrywajmy, że była to przecież strefa dominacji Nevady – „srebrnego stanu”, będącego w stanie użyć w przeszłości swoich lobbystów tak, aby zapewnić sobie skup srebrnego urobku przez rząd federalny. W pozostałej części USA preferowano banknoty. Dolar Pokoju był również powszechnie dostępny na stanach banków, stanowiąc legalny środek płatniczy część ich rezerw. Cieszył się popularnością w okresach świątecznych, jako prezent okolicznościowy. Z prawnego punktu widzenia, papierowy certyfikat jednodolarowy upoważniał do wymiany na srebrnego Peace Dollar o nominalnej wartości 1 USD, wadze 26,73 g i zawartości 90% srebra. Co oznaczało, że aby wartość kruszcowa monety nie przekroczyła jej nominalnej wartości, należało utrzymać cenę rynkową srebra na lub poniżej 1,29 USD za uncję. Dokładnie jak w przeszłości.

Bicia srebrnych Peace Dollars zaprzestano w wyniku zmian prawnych w 1928 r. Emisja została następnie wznowiona w 1934 roku, dzięki kolejnej ustawie kongresowej. Ta wymagała od Amerykańskiej Mennicy zakupu dużych ilości krajowego srebra, towaru, którego cena była wówczas na historycznie niskim poziomie. Ustawa ta zapewniła producentom gotowy rynek zbytu dla ich produktu, a Mennica uzyskała zyski dzięki wyłączności i poprzez monetyzację tanio zakupionego srebra.

W 1934 r. amerykanie rozpoczęli proces przymusowego wyzbywania się złota. Rząd federalny zarekwirował żółty kruszec od obywateli w cenie 20,67 USD i jednocześnie podniósł jego cenę rynkową do 35 USD. Stworzyło to dualistyczny system, ponieważ na rynku rodzimym funkcjonowały wciąż banknoty dolarowe wymienialne na żądanie na srebro, a zobowiązania międzynarodowe pokrywano w złocie. Pozycję srebra na rynku domowym usankcjonowano poprzez Silver Purchase Act z 1934 r., który to nacjonalizował amerykańskie kopalnie srebra. Aby pokryć zwiększone zapotrzebowanie na srebro, administracja Roosevelta zwiększyła również jego import z Chin. Jak pisał wówczas Sekretarz Stanu do Konsula Generalnego w Szanghaju:

„Polityka Stanów Zjednoczonych w zakresie zakupu srebra będzie kierowana następującymi względami: Ustawa o zakupie srebra z 1934 r. deklaruje, że polityką Stanów Zjednoczonych jest "zwiększenie proporcji srebra do złota w zapasach monetarnych Stanów Zjednoczonych, przy czym ostatecznym celem jest posiadanie i utrzymanie jednej czwartej wartości monetarnej takich zapasów w srebrze.”

Gwałtowne zwiększenie popytu z USA zwiększyło w efekcie cenę srebra i sprawiło, że powstała w 1912 r. Republika Chińska – podówczas trapiona przez wojnę domową – doznała deflacji i zmuszona była odejść od standardu srebra.

Ponownie, srebrne certyfikaty obiecujące wymianę zaczęto drukować w nominałach 1, 5 i 10 USD. W latach 1934 i 1935 dokonano kolejnych emisji i przygotowywano kolejną na 1936 r., ponieważ jednak popyt komercyjny na Peace Dollars zamarł - wszak Wielki Kryzys uderzył dramatycznie w kieszenie amerykanów - rok 1935 stanowił kres.


Henry Hub
Historyczne ceny srebra wg sesji popołudniowych London Silver Fix wyrażone w USD. Źródło: www.goldchartsus.com

Po II Wojnie Światowej i wprowadzeniu systemu Bretton Woods w życie, srebrne certyfikaty przedwojenne w postaci banknotów 1 USD nadal były w obiegu równolegle z banknotami Rezerwy Federalnej. Co więcej, wyemitowano ich kolejną serię w 1957 r. Ideą certyfikatu była wymiana w środowisku dolara powiązanego na sztywno stosunkiem 1:35 ze złotem, ale bez udziału srebra w systemie monetarnym. Ponieważ (w teorii) ilość dolarów w obiegu była powiązana z ilością złota, przy dokonaniu wymiany na biały metal dokonywano jednocześnie zniszczenia papierowego banknotu. W końcu 1 dolar tylko, że w srebrze był równy 1 dolarowi zabezpieczonemu odpowiednią ilością złota. Najczęściej były to zatem Peace Dollars, rzadziej Morgan. Waga kruszcowej monety wynosiła 26,73 g., co przy zawartości 90% srebra odpowiadało wartości 1 USD. Czy było to dużo? Przekonajmy się sięgając do oficjalnych danych statystycznych z USA za okres 1960-1974 dotyczących płac…


Henry Hub
Uśrednione pensje za okres 1960-1974 w USA. Źródło: https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015021301612&view=1up&seq=406

… oraz cen za okres 1940-1967.


Henry Hub
Uśrednione ceny za okres 1940-1967 w USA. Źródło: https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=pur1.32754070461268&view=1up&seq=377

Tymczasem, powojenna produkcja srebra utrzymywała stały poziom, jednak światowy popyt stopniowo wzrastał, w szczególności z kierunku europejskiego. Amerykański departament skarbu przeprowadził w związku z tym program sprzedaży srebra. Jego celem było utrzymanie ceny za uncję poniżej 1,29 USD, czyli na poziomie odpowiadającym kruszcowej wartości srebrnej dolarówki.Jednak z początkiem lat 60-tych XX w., rynkowa cena za uncję srebra zaczęła wzrastać i przebiła ustaloną historycznie barierę 1,29 USD. Oznaczało to, iż wartość kruszcowa srebrnych monet była większa niż ich wartość nominalna. Spowodowało to zwiększony odpływ kruszcu z amerykańskich skarbców państwowych spowodowany wymianą papierowych certyfikatów na wartościowsze srebrne monety. Ogrom srebrnych monet trafiających w ten sposób do obiegu znikał, pozostając przetopiony. W związku z powyższym, ograniczono możliwość wymiany tylko do starszych banknotów dolarowych, kasując możliwość wymiany dla wyższych nominałów niosących taką obietnicę.

W 1964 r. nastąpiła jeszcze jedna emisja – 1964-D Peace Dollars. Nowe monety miały być głównie używane na zachodzie kraju, gdzie "twardy pieniądz" cieszył się nadal zwiększoną popularnością. Nastąpiło to z pewnymi kontrowersjami i rotacjami pośród obozu rządowego. Zarówno, ówczesny Sekretarz Skarbu Dougas Dillon oraz Dyrektor Mennicy Eva Adams, byli przeciwni projektowi, jako mającemu potencjał do bycia szybko wykupionym z rynku i pojawienia się na nim na powrót w postaci srebrnych sztab. I rzeczywiście tak się stało – pierwsza partia określana, jako próbna, została na pniu wykupiona przez dilerów numizmatów w cenie znacznie przekraczającej wartość nominalną. W rezultacie D Peace Dollars nie zagościły na rynku publicznym. Z tego powodu bardzo szybko podjęto decyzję o zawieszeniu produkcji. Ostatecznie, w 1964 r. strona rządowa stwierdziła, iż czas zakończyć program wymiany srebrnych certyfikatów na srebro fizyczne. Zostało to zatwierdzone przez kongres w 1967 r. i od 24 czerwca 1968 r. zaprzestano wymiany. Jednocześnie usunięto z obiegu wszystkie srebrne monety.

Na zakończenie

Po dziś dzień można spotkać jeszcze nieliczne srebrne certyfikaty dolarowe w obiegu. Nie można jednak wymienić ich na srebro na życzenie a one same pełnią funkcję zwyczajnego banknotu o wartości nominalnej. Posiadają natomiast pewną wartość numizmatyczną zależną od serii. Srebrne dolary podobnie – posiadają wartość opartą o zawartość srebra i nie są prawnym środkiem płatniczym.

Peace Dollar - najsłynniejszy z amerykańskich jedno-dolarowych srebrników doczekał się w 2021 r. swojej specjalnej wersji upamiętniającej stulecie jego pierwszej emisji. Tym razem dostosowanej wagowo i zawartością srebra do potrzeb współczesnych. Ponadto tradycyjny design Peace Dollar został niedawno uhonorowany poprzez emisję upamiętniającą wykonaną przez The Royal Canadian Mint. Nowa odświeżona bullionowa wersja, może iść w konkury z licznymi współczesnymi wzorami i zdecydowanie nie ma się czego powstydzić Metal Market Europe, który posiada ją w swoim sklepie i zaprasza serdecznie do sprawdzenia naszej oferty.

ZOBACZ PEACE OF DOLLAR

Pokaż więcej wpisów z Czerwiec 2023
Pokaż więcej wpisów z Listopad 2023
Zaufane Opinie IdoSell
4.71 / 5.00 14352 opinii
Zaufane Opinie IdoSell
2024-07-26
Pełny profesjonalizm, dziękuję
2024-07-23
Jak zwykle wszystko bezproblemowo. Towar zgodny z opisem, cena atrakcyjna
pixel