Fenomen złota
Złoto - metal, którego właściwości fizykochemiczne znacząco wyróżniają go spośród innych pierwiastków. Kruszec znajduje się w gronie metali szlachetnych, obok srebra, platyny i palladu, które także posiadają znaczące i indywidualne właściwości chemiczne. Złoto od tysięcy lat budzi podziw i zainteresowanie ludzkości. Przypisywano mu cechy boskie i nic nie wskazuje na to, aby zainteresowanie złotem miało zmaleć.
A Aby zrozumieć, na czym ten fenomen należy sięgnąć do czasów, kiedy nasza planeta dopiero się formowała. Wtedy była ona ognistą kulą magmy, jeszcze bez skorupy, zachodziły w niej procesy, które spowodowały, że większość ciężkich pierwiastków, w tym złoto pod wpływem grawitacji znalazło się w jej głębinach. Potem, kiedy planeta nieco ostygła i pokryła się skorupą, na skutek procesów geologicznych, m.in. wybuchów wulkanów, część złota znalazła się na powierzchni lub tuż pod nią. W wyniku tego złoto stało się metalem rzadkim i przez to trudnym do wydobycia. Co prawda istnieją jego spore ilości w całej skorupie ziemskiej, a nawet w wodach oceanów, ale nie jest go tam wystarczająco dużo, aby pozyskiwanie go z tych złóż stało się opłacalne. Warto uwzględnić jeden w ważniejszych czynników, który spowodował, że metal ten budzi pożądanie: rzadkość występowania.
Obok jego szlachetnych właściwości zachowuje swój błyszczący wygląd bez względu na czas i czynniki atmosferyczne. Nie wchodzi w reakcję z większością substancji, a jedynie istnieje możliwość rozpuszczenia go w wodzie królewskiej. Dodatkowo, ze względu na wysoką gęstość metalu, można odnieść wrażenie, że jest cięższy niż inne przedmioty, ponieważ objętościowo zajmuje miej miejsca. Posiada także niesamowite właściwości plastyczne, które umożliwiają wykonane z jednej uncji trojańskiej metalu drucika o długości 90 km!
Z wyżej wymienionych powodów wartość kruszcu jest dość wysoka. Zainteresowanie złotem wśród kupców i inwestorów utrzymuje się względnie na stałym poziomie. Uzależnione jest to kursem walut oraz poziomem stóp procentowych. Jednakże, jedną z myśli o lokacie kapitału jest właśnie złoto. Można go przechowywać, kolekcjonować oraz przetwarzać na różne sposoby. Zalety i wady zastosowania kruszcu znajdują się w dalszej części artykułu.
Biżuteria
Złoto służy do wyrobu biżuterii ze względu na swoją wartość, ale przede wszystkim atrakcyjny wygląd. Niestety w czystej postaci nie nadaje się do wyrobów jubilerskich, ponieważ jest zbyt miękkie. Na szczęście dodanie domieszek w postaci innych metali takich jak srebro, miedź, cynk, pallad utwardza kruszec. Problem pojawia się, kiedy należy oszacować wartość biżuterii, bo nie znana jest faktyczna zawartość złota w wyrobie. Dlatego na wyrobach jubilerskich oznacza się zawartość złota za pomocą próby złota wyrażonej promilach. Dodatkowo, zawartość złota określana jest w postaci karatów, gdzie 24 karaty odpowiadają czystemu złotu próby Au.999, zaś przy połowie zawartości złota próby Au.500 ilość karatów wynosi 12.
Co ciekawe, również zawartość srebra określa się w promilach, a dawniej przypisywano zawartość srebra w wyrobie poprzez ilość łutów. Czyste srebro próby Ag.999 równoznaczne jest 16 łutom.
Czyste złoto oznaczane jest próbą Au.999 a nie Au.1000, z tego wzglądu, że nie istnieje obecnie tak perfekcyjna metoda, która umożliwiłaby oczyszczenie metalu szlachetnego do tego stopnia, żeby wykluczyć choć śladowe ilości innych pierwiastków znajdujące się w nim.
W przypadku biżuterii, często oprawia się kamienie szlachetne w metalu, czyniąc wyrób jubilerski oryginalny i na swój sposób wyjątkowy. Należy mieć jednak świadomość, że obok biżuterii z metali szlachetnych istnieją wyroby wykonane ze zwykłych metali i stopów imitujących wyglądem złoto czy rubiny, a będące w rzeczywistości tombakiem i oszlifowanym szkiełkiem. Nie jest to przestępstwo, o ile kupujący ma świadomość, że jest to biżuteria sztuczna, równocześnie będąca ekonomicznym zamiennikiem. Sytuacja wygląda niepokojąco, gdy kupujący wprowadzany jest w błąd i nabywa biżuterię z zaniżoną zawartością kruszcu, bądź pozłacaną czy posrebrzaną. Ze względu na niebezpieczeństwo zakupu i liczne substytuty może występować trudność nabycia prawdziwej biżuterii w odpowiedniej cenie.
Uwzględniając fakt oryginalności wyrobów jubilerskich, zwraca się także uwagę na unikatowość. Przykładowo klejnoty koronacyjne zmarłej niedawno królowej Elżbiety II, które były przekazywane z pokolenia na pokolenie sprawiają, że są one postrzegane pod względem wyjątkowości w przemyśle jubilerskim. Nie występuje duplikat podobnego wyrobu. Podobna sytuacja ma miejsce, kiedy sprzedawany jest na przykład samochód, który w przeszłości należał do znanej osoby. Auto, którym jeździł na przykład Karol Wojtyła będzie więcej warte niż niejeden nowych samochód. Powodem jest jego unikatowość.
Zalety i wady lokowania kapitału w biżuterii:
- zajmuje mało miejsca;
- łatwa do przenoszenia i ukrycia;
- pełni funkcje użytkowe.
- trudno sprzedać w dobrej cenie;
- możliwość potwierdzenia zawartości kruszcu w salonach jubilerskich,
- wartość skupu biżuterii równoznaczna jest cenie złomu.
Sztabki
Metale szlachetne często bite są w formie sztabek o różnych wagach. Sztabki mogą posiadać wagę w gramach bądź uncjach. O ile gramy nie wymagają specjalnego wyjaśnienia, to już uncja jest określeniem masy przynależnej między innymi do metali szlachetnych. Można wyróżnić różnego rodzaju uncje, jednakże w jubilerstwie i aptekarstwie stosowana jest uncja trojańska równa 31,1034768 g (w przybliżeniu 31,1 g).
W sprzedaży dostępne są sztabki o wadze wyrażonej w gramach, uncjach, jej częściach lub wielokrotnościach. Co ciekawe, największe zainteresowanie wśród kupców zauważalne jest w przypadku zakupu sztabek o niskich wagach. Wiąże się to z niewielkim kosztem nabycia waloru. Warto zwrócić uwagę na fakt, że istnieje różnica między nabyciem tysiąca sztabek o wadze 1 grama, a 1 sztabki o wadze 1000 gramów. Różnica wynika z kosztów produkcji. Podzielenie 1000 gramów złota na równe 1000 części i wybicie z niego sztabek to dość pracochłonny proces, przez co tak rozdrobniony kruszec będzie więcej kosztować.
Przykładowo: Na dzień 7 listopada sztabka o wadze 1 grama w Metal Market Europe kosztuje ~285 zł, co w przypadku 1000 gramów daje sumę 285 000 zł. Złoto w jednej sztabce 1000 gramów kosztuje ~256 287 zł. Różnica w cenie sięga ~11%.
- sztabkę łatwo przechować;
- małe sztabki łatwo sprzedać ze względu na niewielką cenę jednostkową;
- porysowania sztabki nie wpływają na jej wartość;
- dużą sztabkę ciężej sprzedać ze względu na wysoki koszt jednostkowy;
Monety bulionowe
Walory bulionowe to produkty, które najczęściej bite są w kształcie okrągłych monet. Aby były monetami muszą mieć nabity nominał, który nie odzwierciedla faktycznej wartości monety ze względu na inflację dotykająca wszelkich pieniędzy. Ich wagę podaje się w uncjach bądź gramach, czyli podobnie jak w przypadku sztabek. Nie wszystkie monety bulionowe są bite z czystego kruszcu. Na przykład złote monety Krugerrand bite są z 22-karatowego złota, czyli próby Au.916,7. Walor o wadze 1 uncji trojańskiej nadal zawiera 31,1 g czystego złota, jednak jego waga jest podniesiona o wagę domieszek i wynosi 33,93 g. Zastosowanie pomocniczego metalu ma oczywiście za zadanie utwardzić monetę.
Wiele państw bije monety bulionowe, spośród których na czele jest tak zwana „Wielka Szóstka”: Krugerrand z The South African Mint, Liść Klonowy z The Royal Canadian Mint, Australijski Kangur z The Perth Mint, Wiedeński Filharmonik z Austrian Mint, Amerykański Orzeł z United States Mint oraz Britannia z The Royal Mint. Walory wyróżniają się jakością, precyzją wykonania oraz wysoką wartością lokacyjną. Warto także nadmienić, że pozostałe monety bulionowe takie jak Orzeł Bielik z Narodowego Banku Polskiego, Chińskie Pandy z China Gold Coin Corp czy Australijski Emu z The Royal Mint to egzemplarze cechujące się wyjątkowością, niezwykła popularnością oraz wartością kolekcjonerską.
Pasjonaci numizmatyki, inwestorzy oraz kolekcjonerzy eksplorują rynek metali szlachetnych, aby nabyć monety czy sztaby o określonej wadze, kruszcu, rocznicach, pochodzeniu czy standardach wykończenia. Uwzględniając takie aspekty jak:
- łatwe w przechowywaniu;
- bardzo łatwe do sprzedania;
- osiągają wyższe ceny niż zawartość kruszcu.
- uszkodzenie monety sprowadza jej wartość do wartości zawartego w niej kruszcu.
Monety kolekcjonerskie
To monety, które posiadają wartość historyczną, jak również bite są współcześnie wraz z utwardzaczami. Ponad wiek temu służyły jako środek płatniczy. Zdarzają się monety kolekcjonerskie, które emitowane są w czystym kruszcu jak na przykład Polska seria srebrnych i złotych walorów Skarby Stanisława Augusta. Seria przedstawia Poczet władców Polski na monetach o wadze 62,2 gramów w nominale 500 PLN oraz 50 PLN.
Monety kolekcjonerskie, podobnie jak bulionowe są często więcej warte niż zawarty w nich kruszec. Do tego warta jest uwzględnienia wartość numizmatyczna, rzadkość występowania oraz stan zachowania walorów. Rynek metali szlachetnych oferuje zarówno walory produkowane w zasięgu krajowym, jak również międzynarodowym. Z tego względu, istnieje łatwość nabywania produktów pochodzących ze światowych mennic oraz możliwość skupu, relatywnie bez utraty na wartości waloru. Monety kolekcjonerskie cechują się:
- łatwe w przechowywaniu;
- nabierają wartości szybciej niż kruszce w innej postaci;
- istnieje duże zainteresowanie takimi monetami, przez co bardzo łatwo je sprzedać w dobrej cenie;
- monety przechowywane latami powoli, ale systematycznie nabierają wartości.
- konieczne bezpieczne przechowywanie, gdyż najmniejsza skaza na monecie potrafi drastycznie obniżyć jej wartość;
- przy zbieraniu monet kolekcjonerskich wymagane jest zdobycie minimum podstawowej wiedzy numizmatycznej.
Złoto papierowe
Złoto może występować w formie fizycznej przybierając formę monet, sztab czy biżuterii, jak również w postaci papierowej. W tym przypadku wykorzystywane są instrumenty finansowe w oparciu o wartość kruszcu. Złoto papierowe obarczone jest pewnym niebezpieczeństwem podczas kryzysu, z tego względu, ze elektroniczny, zainwestowany kapitał nie będzie miał możliwości przetransformowania na formę fizyczną, co może wiązać się ze stratą funduszy. Złoto w postaci papierowej posiada także zalety poprzez internetowy dostęp do kapitału, bezpieczne „przechowywanie” czy niezaprzeczalną autentyczność złota.
Podobna sytuacja dotyczy banknotów. Można inwestować podobnie jak na giełdzie, za pomocą funduszu inwestycyjnego EFT (ang. exchange-traded found) lub poprzez narzędzia krótkoterminowej spekulacji CFD (ang. contract for difference). Aby sprawnie dokonywać wszelkich transakcji związanych ze złotem, należy posiadać wiedzę na temat mechanizmów rządzących giełdą. Przydatne w tym obszarze może być także skorzystanie z usług biur maklerskich, aby zminimalizować niebezpieczeństwo utraty kapitału. Jednakże w dłuższej perspektywie czasu przechowywanie kruszców może wiązać się z korzyścią ekonomiczną dla inwestora. Do wad i zalet złota papierowego można zaliczyć:
- zysk w krótkim czasie,
- możliwość wymiany złota papierowego na fizyczne,
- swoboda obrotem kapitału,
- ryzyko straty;
- posiadanie wiedzy na temat mechanizmów giełdowych.